Combined Test غربالگری پیش از تولد جهت شناسایی ناهنجاری های شایع مادرزادی سواالت و جوابهای مربوط به خانمهایی که میخواهند این آزمایش را انجام دهند.
غربالگری پیش از تولد جهت شناسایی ناهنجاری های شایع مادرزادی: این بروشور تعدادی از سوال های رایج خانم ها درباره تست های غربالگری را پاسخ می دهد. با امید بر مفید بودن مطالبی که در پیش رو دارید توصیه می کنیم قبل از تصمیم گیری جهت انجام تست غربالگری با پزشک خود مشاوره کنید. هدف از انجام تست Combined چیست با این آزمایش می توان احتمال وقوع برخی ناهنجاری های مرتبط با سیستم عصبی همچون سندرم داون )مونگولیسم( را قبل از تولد محاسبه کرد. سندرم داون یا همان تریزومی 21 به علت حضور یک کروموزوم شماره 21 اضافه در سلول های جنین ایجاد می شود. احتمال وقوع این سندرم در صورت عدم استفاده از تست های غربالگری در حدود یک تولد از هر 700 زایمان خواهد بود. معموال این سندرم ارثی نبوده و احتمال تولد نوزادی با سندرم داون در خانواده ای بدون سابقه قبلی هم وجود دارد. سندرم داون یکی از شایع ترین علل ناتوانی یادگیری شدید در بچه ها محسوب می شود و اغلب با مشکالتی چون نارسایی قلبی اختالالت بینایی و شنوایی همراه است. البته تخمین میزان ناتوانی نوزاد و شدت بیماری قبل از تولدش ممکن نیست. زمان مناسب برای انجام تست Combined چه موقع است این تست در فاصله هفته 10 تا انتهای هفته 13 حاملگی قابل انجام است اما بهترین زمان هفته 11 بارداری است. در محدوده زمانی ذکر شده یک نمونه خون از شما گرفته می شود و در همین زمان سونوگرافی جهت تعیین سن جنین و اندازه گیری NT یا Nuchal Translucency )فضایی در پشت گردن جنین( انجام می گیرد. در تست Combined چه مارکرهایی محاسبه می گردد سطح دو مارکر ترشحی از جفت PAPP-A و Free β-hcg در خون شما اندازه گیری می شود. میزان NT و مارکرهای خونی به همراه سن شما برای تخمین احتمال بروز سندرم داون به کار گرفته می شود. معموال در بارداری های منتهی به سندرم داون میزان PAPP-A کاهش و میزان Free β-hcg و NT افزایش نشان می دهند. احتمال خطر بروز بیماری چیست احتمال در واقع همان شانس و تخمین وقوع یک پدیده و رویداد است. به عنوان مثال چنانچه احتمال وقوع سندرم داون 1/100 گزارش شود بدین معنی است که از 100 بارداری با نتیجه تست مشابه فقط یک مورد منتهی به سندرم داون خواهد شد و 99 3 I Combined Test
مورد بارداری ها با شرایط یکسان به سالمت سپری خواهد شد. گزارش غربالگری Combined در طی چند روز آماده می شود این تست در طی سه روز کاری انجام می گردد و نتایج به صورت غربالگری مثبت یا منفی گزارش خواهد شد. غربالگری مثبت برای سندرم داون به چه معناست یک غربالگری مثبت به این معناست که شما در گروهی از خانم های باردار قرار دارید که در آن احتمال به دنیا آوردن نوزادی با سندرم داون بیشتر است. در این صورت به شما انجام آزمایشات آمنیوسنتز و CVS پیشنهاد خواهد شد. چه موقع نتیجه غربالگری گزارش شده مثبت تلقی می گردد نتایج غربالگری هنگامی مثبت گزارش می شود که احتمال وقوع سندرم داون مساوی یا بزرگتر از 1/250 محاسبه گردد. حدود 1/40 خانم های باردار در این گروه قرار می گیرند. نکته مهم: اکثرخانم های باردار با نتایج غربالگری مثبت نوزاد مبتال به سندرم داون نخواهند داشت. از هر 25 خانم باردار با نتایج غربالگری مثبت فقط یک مورد به سندرم داون منتهی خواهد شد. اگر احتمال وقوع سندرم داون کمتر از 1/250 گزارش گردد نتیجه غربالگری منفی تلقی می شود و انجام تست های تشخیصی دیگرضرورتی ندارد. اگرچه با نتیجه غربالگری منفی احتمال به دنیا آوردن فرزند مبتال به سندرم داون بسیار ضعیف خواهد بود اما نتایج غربالگری منفی نمی تواند احتمال بارداری با چنین نقایصی را کامال رد کند. آیا با تست Combined می توان تمامی بارداری های پرخطر را تشخیص داد از هر 10 حاملگی منتهی به سندرم داون حدود 8 تا 9 مورد قابل شناسایی است و جزء غربالگری های مثبت طبقه بندی می شوند. حدود 1 تا 2 مورد از هر 10 بارداری منتهی به سندرم داون قابل تشخیص نیستند و جزء غربالگری های منفی قرار می گیرند. چرا گاها با وجود نتایج غربالگری منفی فرزندی مبتال به سندرم داون به دنیا می آید باید یاد آورشد که نتایج تست های غربالگری به صورت احتمال )risk( بیان می گردد و قابلیت آنها در شناسایی بیماری ها مانند تست های تشخیصی 100 درصد نمی تواند باشد. بنابراین هرچند تولد فرزندی مبتال به سندرم داون برای خانمی با نتایج غربالگری منفی غیر معمول بنظر می رسد اما گاهی رخ می دهد. علت این است که تست غربالگری به طور کامل نمی تواند بارداری های پر خطر را از بارداری های سالم تشخیص دهد. در واقع نتیجه منفی غربالگری Combined تولد فرزند مبتال به سندرم داون را منتفی نمی کند. غربالگری منفی به چه معناست آیا با تست Combined می توان ناهنجاری های دیگر را نیز غربالگری کرد بلی با کمک تست Combined می توان بارداری های پر خطر جهت وقوع سندرم ادوارد )تریزومی 18( و سندرم پاتو )تریزومی 13( را ارزیابی کرد. Combined Test I 4
درصد شناسایی بارداری های منتهی به سندرم داون احتمال مثبت شدن نتیجه غربالگری گروه سنی مادران باردار )بر اساس سال( کمتر از 25 29-25 34-30 39-35 44-40 45 و بیش از 45 1 در 120 مورد 1 در 100 مورد 1 در 50 مورد 1 در 20 مورد 1 در 7 مورد 1 در 4 مورد 71 72 78 86 93 95 84 سندرم ادوارد یک بیماری نادر و کشنده است که به علت حضور یک کروموزوم 18 اضافه در سلولهای جنین ایجاد می شود. در صورت عدم استفاده از برنامه غربالگری مناسب از هر 7000 تولد یک مورد به این سندرم مبتال خواهد بود. سندرم پاتو نیز یک بیماری نادر است و ناشی از وجود یک کپی اضافه از کروموزوم 13 بوده و با اختالالت شدید عصبی تشنج و عدم رشد همراه است. شیوع این ناهنجاری در صورت عدم استفاده از تست های غربالگری معمول 1/7000 تا 1/20000 گزارش شده است. اگر احتمال وقوع این بیماری ها مثبت گزارش گردد سونوگرافی مجدد یا آمنیوسنتز پیشنهاد می شود. تست Combined می تواند 6/10 بارداری های منتهی به سندرم ادوارد و پاتو را شناسایی کنند. چرا سن مادران در محاسبه منظور می گردد هر مادری در هر سنی احتمال داشتن فرزند مبتال به سندرم داون را دارد اما این احتمال در سنین باالتر افزایش می یابد. به عبارت دیگر خانم های بارداری که سن باالتری دارند احتمال مثبت شدن تست غربالگری در آنها بیشتر است. بنابراین ما سن را به عنوان یکی از فاکتورهای دخیل در تعیین احتمال بارداری های منتهی به سندرم داون منظور می کنیم. ارتباط نسبی سن مادران و احتمال وقوع سندرم داون در جدول زیر نمایش داده شده است 1 در 40 مورد در مجموع غربالگری چیست در صورت مثبت شدن نتایج غربالگری تست های تشخیصی شامل آمنیوسنتز و نمونه برداری از پرزهای کوریونیک یا CVS به شما پیشنهاد می گردد. این تست ها مشخص می کنند که قطعا بارداری منتهی به ناهنجاری است یا خیر. نمونه برداری از پرزهای کوریونیک یا : CVS این تست در ماه های اول بارداری )در حدود هفته 11 بارداری( توصیه می گردد و معموال طی چند دقیقه انجام می شود. CVS آزمایشی است که در آن از بافت جفت تحت بی حسی موضعی نمونه برداری به عمل می آید. در این روش توسط یک سوزن از طریق جدار شکم نمونه ای از جفت تهیه شده و پس از آن سلول های موجود در جفت با روش PCR فلورسنت کمی از نظر ناهنجاری های ذکر شده مورد بررسی قرار می گیرند. احتمال بسیار کمی )در حدود 1 درصد( وجود دارد که با کمک CVS تشخیص قطعی میسر نگردد که در این صورت آمنیوسنتز انجام خواهد شد. آمنیوسنتز: آمنیوسنتز یک روش تشخیصی است و زمان مناسب انجام آن شانزدهمین هفته بارداری است. این تست با جمع آوری میزان کمی مایع آمنیوتیک از طریق وارد کردن یک سوزن از جدار شکم تحت هدایت سونوگرافی انجام می شود. سلول های موجود در این نمونه جهت تشخیص سندرم داون و سایر ناهنجاری های ذکر شده با استفاده از تکنیک PCR فلورسنت کمی مورد بررسی قرار می گیرد. قدم بعدی پس از مثبت شدن نتیجه 5 I Combined Test
آیا این تست های تشخیصی تضمین می کنند که فرزند من بدون هیچ ناهنجاری به دنیا آید هیچ تستی نمی تواند تضمین کند که فرزند شما بدون ناهنجاری متولد شود اما اگر نتایج آمینوسنتز و CVS منفی باشد به طور قطع احتمال وقوع سندرم داون تریزومی 13/18 و ناهنجاری های کروموزوم های جنسی از بین می رود. آیا تست های CVS و آمنیوسنتز بی خطر هستند سالهای متمادی است که تست های CVS و آمنیوسنتز توصیه و انجام می شوند. بی خطر بودن این تست ها به دقت مورد بررسی قرار گرفته اند و تخمین زده شده که فقط حدود 1 درصد از مادرانی که CVS یا آمنیوسنتز انجام دادند دچار سقط جنین ناشی از انجام این تست ها می گردند. چنانچه بارداری من پر خطر نباشد چگونه ممکن است نتایج غربالگری مثبت داشته باشم نتایج تست های غربالگری بر اساس سن شما سن جنین و سطح مارکرهای خونی شما بدست می آیند. بنابراین احتمال مثبت شدن غربالگری شما بیشتر است اگر: - در گروه سنی باالتری قرار دارید. - سطح PAPP-A در خون پایین باشد. - سطح free β-hcg در خون باال و شاخص سونوگرافی NT باال گزارش گردند. البته میزان این فاکتورها به طور طبیعی در بین خانم های باردار متغیر است و معموال محدوده مشخصی برای باال یا پایین بودن این فاکتورها وجود ندارد. به همین دلیل بیشتر خانم ها با نتایج غربالگری مثبت لزوما فرزند مبتال نخواهند داشت. نتایج غربالگری مثبت فقط مشخص می کند که فرد در گروهی با احتمال خطر باال قرار دارد و باید به ایشان تست های تشخیصی مکمل را پیشنهاد کنیم. اگر فرزند من مبتال به سندرم داون باشد چه اتفاقی رخ می دهد به یاد داشته باشید حتی با نتایج غربالگری مثبت احتمال زیادی وجود دارد که فرزند شما مبتال نباشد. اگر با وجود اطمینان از ابتال جنین به سندرم داون و یا سایر ناهنجاری ها تصمیم به ادامه بارداری دارید در اینصورت با پزشک یا مشاور خود مشورت نمایید و راهنمایی های الزم را درخواست نمایید. Combined Test I 6
Armin Patobiology Lab آزمایشگاه پاتوبیولوژی آرمین تهران خیابان قائم مقام فراهانی نبش کوچه هشتم ساختمان پزشکی 183 )پالک 155 جدید( تلفن: 88540739-88540738-88540737-88735239-88732773 نمابر: 88735835